Çuň beýniniň gyjyndyrylmagy Parkinson keselinde sürüjilik ukyplaryny ýokarlandyrýar

“Neurology” inurnalynda geçirilen täze gözlegiň netijesine görä, Parkinson keseli bilen kesellänler beýnini çuňňur höweslendirip, sürüjilik ukybynyň ýokarlanmagyna şaýat bolýarlar.

Çuň beýnini höweslendirmek (DBS), Parkinsonyň döwründe ýitirilen beýni öýjüklerine meňzemegi maksat edinýän hirurgiki amaldyr. Zeper ýeten beýnine ýerleşdirilen batareýa bilen işleýän elektrod, elektrik togunyň galan dokumalaryna iýmitlenýär. DBS diňe näsaglaryň bir topary üçin, ýagny demansyz hassalar üçin işleýär, ýöne üstünlikli bolanda uzak wagtyň dowamynda keseliň gowşaýan alamatlaryny örtýär.

DBS üstünlik hekaýasynyň mysaly

(Sinaý dag hassahanasynyň rugsady bilen)

Sürüji, dünýädäki 7 million adama täsir edýän Parkinson keseli üçin DBS bejergisi bilen görülýän peýdalaryň sanawyna goşulýar.

Germaniýanyň Gamburg şäherindäki Gamburg-Eppendorf uniwersitetiniň lukmançylyk merkeziniň gözleg ýazyjysy doktor Karsten Buhman "Şu wagta çenli beýniniň çuňňur gyjyndyrylmagynyň sürüjilere nähili täsir etjekdigini bilmedik" -diýdi. "Bir tarapdan, Parkinson keseli bilen ýüze çykýan motor problemalaryny gowulandyrmak arkaly sürüjilik ukybyny ýokarlandyryp biler, beýleki tarapdan bolsa, sürüjilik işine päsgel berip biler, sebäbi ýerine ýetiriji aň-bilim ukybynyň peselmegine sebäp bolup biler."

Buhmann we onuň kärdeşleri 20 adamdan ybarat üç topara eýe bolup, adaty awtomatiki ulagy meňzeýän wirtual hereketlendiriji simulýatoryna geçdiler.

Iki topar Parkinsonyň hassalaryndan ybaratdy, biri beýniniň çuňňur gyjyndyrylmagyna garaşýar, beýlekisi kabul etmedi. Keseli bolmadyk adamlar üçünji topary düzdi. Islendik wagt simulýatorda bir mowzuk sürmekde ýalňyşlyk goýberýärdi, gözlegçiler oňa bellik etdiler. Rorsalňyşlyklar üç naharhana düşdi: sähelçe (mysal üçin gaty haýal sürmek), orta (mysal üçin ýalan öwrülişik) we agyr (meselem, durmak belgisini ýa-da gyzyl çyrany äsgermezlik). Drivingalňyşlyklar resmi sürüjilik mugallymy tarapyndan höküm edildi.

DBS bilen bejergi alýan näsaglar, az säwlikleriň sanynda uly tapawut bilen umumylykda az ýalňyşlyk goýberdiler. Hakykatdanam, bu keseli bolmadyklara garanyňda az ýalňyşlyk goýberdiler. DBS bolanlar ortaça 3,8 sähelçe sürüjilik säwligi, gözegçilik we DBS ýok hassalar degişlilikde ortaça 7.5 we 11,4 ýalňyşlyk goýberdiler.

Goşmaça derňewler hassalaryň diňe Parkinson keseli üçin adaty derman bolan levodopany kabul edýänler bilen deňeşdirilende DBS bilen has gowy sürüjidigini görkezdi.

Awtorlar ýazýarlar: "Sözümiň ahyrynda, Parkinson keselinde has gowy sürmek ukybyna eýe bolmak, diňe lukmançylyk bejergisi bilen deňeşdirilende DBS bilen durmuş derejesiniň ýokarlanmagynyň bir tarapy bolup biler". "Maglumatlarymyza esaslanyp, Parkinson keseli bolan DBS bejergisi bolan hassalar üçin sürüjilik rugsadyny, umuman alanyňda PD hassalarynyň rugsatlaryndan has çäklendirilen ulanmagy maslahat berýäris."